Sosyal medyanın zihinsel sağlık üzerindeki etkileri uzun zamandır tartışılan bir konu. Hollanda’da yapılan yeni ve kapsamlı bir araştırma, bu konudaki yaygın kanıları sorguluyor. Çalışma, sosyal medya kullanımı ile daha kötü zihinsel sağlık arasındaki bağlantının “mütevazı” düzeyde olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar, bu zayıf ilişkinin bile büyük ölçüde genetik faktörler tarafından şekillendiğini savunuyor.
Ezber bozan çalışma: Sosyal medyanın zihinsel sağlığa etkisi ‘mütevazı’ düzeyde
Bu sonuca ulaşmak için bilim insanları Hollanda İkiz Kaydı projesinden elde edilen verileri inceledi. Bilimsel araştırmalarda ikizler, genetik ve çevresel faktörlerin etkilerini ayırt etmek için kritik bir rol oynuyor. Çalışmaya 6.000’den fazla tek yumurta ve çift yumurta ikizi dahil edildi. Bu kişilerin Facebook ve Snapchat gibi platformlarda gezinme ve paylaşım yapma süreleri (video oyunları hariç) analiz edildi. Ayrıca kaygı ve depresyon belirtileri de dahil olmak üzere çeşitli refah ölçümleri takip edildi.
Önceki bazı çalışmalar gibi bu araştırma da, artan sosyal medya kullanımı ile olumsuz refah sonuçları arasında küçük bağlantılar buldu. Ancak detaylı analiz, bu bağın arkasında genetiğin güçlü bir rol oynadığını gösterdi. Örneğin genetik olarak sosyal medyada daha fazla zaman geçirmeye yatkın olan kişiler, bu durumun bir sonucu olarak daha zayıf zihinsel sağlık yaşamaya da genetik olarak daha yatkın olabilir. Araştırmacılar, insanların sosyal medyayı kullanma sıklığındaki farklılıkların %72’sinin tek başına genetikle açıklanabileceğini tahmin ediyor.
Araştırma, kullanım alışkanlıklarıyla ilgili ilginç detaylar da ortaya çıkardı. Zihinsel olarak kendini daha iyi hisseden kişilerin, daha fazla çeşitlilikteki platformlara göz atma eğiliminde olduğu görüldü. Öte yandan kendini daha kötü hisseden kişilerin ise daha az sayıda platformda daha sık paylaşım yaptığı tespit edildi. Çoğu ilişki hafif olumsuz veya etkisizken, yüksek sosyal medya kullanımının hayatta daha büyük bir “gelişme” ve “serpilme” hissi (günlük aktivitelere yüksek düzeyde katılım ve ilgi duyma) ile ilişkili olduğu da bulundu.
Behavior Genetics dergisinde yayınlanan çalışmanın baş yazarı Selim Sametoğlu (Max Planck Psikodilbilim Enstitüsü), bulguların sosyal medya tartışmalarına daha incelikli bir bakış açısı getirmesi gerektiğini belirtti. Sametoğlu, araştırmalarının “herkes için ya ‘iyidir’ ya da ‘kötüdür’” şeklindeki basit iddialardan uzaklaşmaya yardımcı olduğunu ifade etti. Etkilerin mütevazı olduğunu ve kısmen bireysel genetik farklılıklar tarafından şekillendiğini vurguladı.
Araştırmacılar, sosyal medyayı suçlamanın veya platformlara erişimi kısıtlamanın zihinsel sağlık sorunlarını çözmeyeceğini savunuyor. Sametoğlu’na göre, “akıllı telefon zehirlidir” gibi manşetler yerine her bireyin benzersiz geçmişine, genlerine ve mevcut yaşam durumuna odaklanmak gerekiyor. Peki siz bu araştırmanın sonuçları hakkında ne düşünüyorsunuz?
